Ewidencja księgowa otwarcia i realizacji akredytywy

Jak w księgach rachunkowych ująć operacje utworzenia akredytywy dokumentowej i uregulowania zobowiązania z rachunku tej akredytywy?

Akredytywa jest jedną z form bezgotówkowego rozliczenia wzajemnych należności i zobowiązań. Stosowana jest w obrocie gospodarczym w celu ograniczenia ryzyka niezapłacenia należności przez kontrahenta.

Zasady otwierania akredytywy regulują przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.). W przypadku akredytywy dokumentowej bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę), może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi akredytywy ustalonej kwoty pieniężnej, po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie (art. 85 ust. 1 ustawy Prawo bankowe). Zobowiązanie banku otwierającego staje się wymagalne z chwilą przedstawienia przez beneficjenta dokumentów zgodnie z warunkami akredytywy (art. 85 ust. 3 ww. ustawy).

Otwarcie akredytywy polega najczęściej na wyodrębnieniu (zarezerwowaniu) na specjalnym rachunku bankowym środków pieniężnych na ściśle określone wypłaty. Stąd też bank żąda od dłużnika wpłaty kwoty, która ma zostać zabezpieczona. Realizowane jest to za pomocą przelewu środków pieniężnych z bieżącego rachunku bankowego dłużnika na rachunek akredytywy.

Ewidencja uruchomienia akredytywy w księgach dłużnika przebiega zapisem:

- Wn konto 13-5/2 "Rachunek bankowy akredytywy",
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".

Konto 13-5/2 "Rachunek bankowy akredytywy" może przy tym wykazywać wyłącznie saldo debetowe (Wn), które odzwierciedlać będzie wartość środków zabezpieczonych akredytywą. Jeżeli termin realizacji akredytywy przypada w następnym roku obrotowym, saldo tego konta wykazuje się w aktywach bilansu w pozycji B.III.1 lit. c) "Krótkoterminowe aktywa finansowe - środki pieniężne w kasie i na rachunkach".

W przypadku akredytywy dokumentowej uregulowanie zobowiązania z rachunku akredytywy na rachunek bankowy sprzedawcy (beneficjenta) następuje po przedstawieniu przez sprzedawcę dokumentów zgodnie z warunkami (umową) akredytywy. Na podstawie otrzymanego wyciągu bankowego potwierdzającego zapłatę (uregulowanie) zobowiązania z konta akredytywy na konto wierzyciela, dłużnik dokonuje następującego zapisu w księgach rachunkowych:

- Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami",
- Ma konto 13-5/2 "Rachunek bankowy akredytywy".

Kto ponosi koszty związane z otwarciem akredytywy i jak się je księguje?

Koszty dotyczące akredytywy, tj. prowizje i opłaty związane z jej otwarciem, ponosi podmiot zlecający tę akredytywę, czyli dłużnik. Koszty te zalicza się do kosztów finansowych i ujmuje w księgach rachunkowych, zapisem:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".

Ewidencję księgową otwarcia oraz realizacji akredytywy dokumentowej przedstawiono na przykładzie liczbowym.

Przykład

I. Założenia:

1. Jednostka zobowiązana została do założenia akredytywy. Zgodnie z zawartą umową akredytywy, jednostka:

a) przekazała środki na wyodrębniony rachunek akredytywy: 55.350 zł,

b) poniosła koszty bankowe założenia akredytywy: 65 zł.

2. Beneficjent (nowy kontrahent) jednostki przedstawił bankowi wymagane dokumenty do wypłaty akredytywy zgodnie z warunkami umowy.

3. Otrzymana od dostawcy faktura VAT opiewała na kwotę brutto: 55.350 zł, w tym VAT: 10.350 zł. Wartość netto faktury w wysokości: 45.000 zł odniesiona została przez jednostkę w ciężar konta 40-2 "Usługi obce".

II. Dekretacja:

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. WB - uruchomienie akredytywy	55.350 zł	13-5/2	13-0
2. WB - prowizja bankowa za uruchomienie akredytywy	65 zł	75-1	13-0
3. FV - otrzymana od dostawcy:
a) wartość brutto faktury (zobowiązanie ogółem)	55.350 zł	30	21
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu	10.350 zł	22-1	30
c) wartość netto faktury	45.000 zł	40-2	30
4. WB - uregulowanie zobowiązania wobec dostawcy (beneficjenta) z rachunku akredytywy	55.350 zł	21	13-5/2